protocol 2022– samenvatting
De Academy of Breastfeeding Medicine is een wereldwijde organisatie van artsen die zich bezig houdt met de promotie, bescherming en ondersteuning van borstvoeding. In 2022 hebben zij een nieuw protocol ontwikkeld aangaande mastitis. Dat artikel is geschreven (sept. 2022) en bewerkt (jan. 2023) voor geïnteresseerden en zorgprofessionals. Dit laatste is dit artikel.
Belangrijkste adviezen
Rust (de afwezigheid van pijn en ongemak)
De borst niet vaker ‘gebruiken’ dan nodig; fysiologisch voeden (dus niet extra (na)kolven)
Pijnstilling en remming te veel ontsteking door paracetamol en ibuprofen
Fysiotherapie (voor ultrageluidtherapie en verder paramedisch advies).
Achtergrond
Door allerlei verschillende factoren (o.a. gebruik tepelhoedje, antibiotica, kolven, probiotica) kan er een disbalans ontstaan (in het microbioom) in de borst. Er is geen evenwicht meer en er kan overgroei ontstaan van één of meerdere bacteriestammen. Deze overgroei vormt een dikkere wand (biofilm) die de doorgang van de melkgang beperkt.
Het lichaam probeert deze disbalans te herstellen. Er ontstaat inflammatie (red.: een normale en dus goede reactie van het lichaam om iets beter te maken; inflammatie genoemd of ontsteking. Dit is dus geen infectie).
Deze inflammatie hoeft pas behandelt te worden als er te veel last is. Afhankelijk van de gezondheid van de moeder en hoe sterk de inflammatie is zal er een spontaan herstel zijn.
Als de biofilm erger wordt kan dat een melkblaar veroorzaken. Het doorprikken van de melkblaar geeft extra irritatie in het gebied en lost het probleem niet op.
Kenmerken van inflammatie zijn:
Roodheid
Zwelling door oedeem
Warmte
Pijn
Koorts, rillingen en een gevoel van malaise
Bovenstaande verschijnselen kunnen bestaan zonder dat er sprake is van een pathogene bacteriële infectie. Het wordt veroorzaakt door het lichaam zelf als reactie op het ontstaan van de disbalans.
Als de disbalans blijft bestaan, of erger wordt, kan het zo erg worden dat de melk er helemaal niet meer doorheen kan. De melk hoopt zich op achter de verdikking.
In schematische voorstellingen van de anatomie van de borst lijkt het er op dat als er een verstopping is, deze opgelost zou kunnen worden door deze “er uit” te masseren of extra te kolven. Er is echter geen sprake van een “een verstopping”, maar van een heel gebied fijnmazige melkkanalen die verminderde doorstroom hebben dan wel dikker zijn. Het is een illusie dat welke massage dan ook het hele geïrriteerde gebied kan verhelpen. Hele lichte oedeemtherapie zou wel de drainage van het extra oedeem kunnen ondersteunen waardoor er bij een gedeeltelijke blokkade toch weer doorstroming kan ontstaan.
Door te grote druk op/in het gebied (stevige massage, verkeerde houding, stuwing, slechte BH fitting etc.) kan dat leiden tot meer oedeem en er kunnen microbloedingen ontstaan in de allerfijnste haarvaatjes. Er ontstaat een zogenaamde flegmone: een groot gebied met verstoorde functie, een infectie.
De gedachte tot nu toe is geweest dat “de borst leeg” moet zijn om dit proces te helpen. Echter: de verdikking van de melkkanalen zorgt ervoor dat de borst niet “leeg” gemaakt kan worden. Integendeel, de ophoping van de melk achter de verdikking zorgt voor de infectie en kan leiden tot een abces.
Bij elk ander orgaan dat niet goed werkt (bijvoorbeeld een lever of galblaas) zorg je ervoor dat het orgaan “rust” krijgt bijvoorbeeld door dieet en/of medicatie. Na herstel van het orgaan ga je geleidelijk de belasting weer opvoeren. Zouden we dat vertalen naar de borst dan kan de rust eruit bestaan dat je de borst “fysiologisch gebruikt”. Dus dat wat er aan voeding nodig is kan gegeven of gekolfd worden maar niet meer dan dat.
Therapie
Van de mastitis kan de moeder natuurlijk ongemak ondervinden. Dat kan best heftige ongemak zijn met pijn, (hoge) koorts en rillingen.
We beginnen dan met rust van de borst, alleen fysiologisch gebruiken. Daarnaast ondersteuning van de borsten met een goed passende BH, koelen met ijs (natte doek ertussen, 11 minuten, zo vaak als de moeder dat prettig vindt). Als het nodig is kort (24-48 uur) goede continue pijnstilling met paracetamol (elke 6 uur 1000 mg) én ontstekingsremming met ibuprofen (elke 8 uur 800 mg) (desnoods met een maagbeschermer en afhankelijk van de medische situatie). Als er een verstopping (zichtbare melkblaar) is eventueel gebruik van lecithine op basis van zonnebloem (Red.: Lecithine is als capsules of poeder verkrijgbaar bij de drogist etc).
Ultrageluidstherapie (door professionals zoals een fysiotherapeut) en eventueel alleen hele lichte oedeemmassage. Geen gebruik van tandenborstels, vibrators of andere trillende dingen. Er is geen bewijs dat zoutbaden, kwarkkompressen of doorprikken van de melkblaar helpen of dat koolbladeren op de borst leggen extra helpen. Bij te veel pijn overleg met de huisarts, bij koorts raden wij aan te overleggen met de huisarts.
Met bovenstaande interventies kan je het 48 uur proberen. Als het beeld dan niet verbetert dan kun je overleggen met de huisarts en antibiotica overwegen.
Het gevolg van de rust is dat de melkproductie waarschijnlijk terugloopt. Op het moment dat de verdikking of de inflammatie opgelost is kan de borst weer op geleide van pijn en gevoeligheid aan wat meer belast worden om de productie weer op peil te krijgen.
Preventie
Helaas valt er preventief vrijwel niets te doen tegen mastitis. Wel is het altijd wijs om gezond te leven. Goed eten, drinken en bewegen. Muda fysiotherapie bied begeleiding tijdens de zwangerschap en na de bevalling om (gezamenlijk in een groep) hieraan te werken.
Fysiotherapie
Fysiotherapie kan helpen bij mastitis. Na een gedegen onderzoek worden de opties doorgenomen. De gehele patiënt wordt behandeld en niet alleen het ontstoken gebied. Als namelijk de structuren om de mastitis heen goed werken is er een betere kans op een spontaan herstel.
Voor de mastitis zelf helpt Ultrageluidstherapie heel goed en snel, vaak al na 1 sessie merkt de moeder een verschil, gemiddeld behoeven moeders 4 a 5 sessies bij ons in de praktijk, als dat agenda technisch kan dan wordt de moeder elke dag behandelt. Laser helpt ook heel goed maar door deze kostbare behandelmethode is deze minder voorhanden bij fysiotherapeuten (incl Muda fysiotherapie). Beide therapieën worden niet gevoeld en helpen om het lichaam te optimaliseren. Fysiotherapeuten kunnen ook helpen met massagetechnieken als dat ge-indiceert zou zijn.
Fysiotherapeuten raden de aanstaande moeders al aan hun gezondheid zo goed mogelijk te hebben door sporten. Sport tijdens en na zwangerschap en onder begeleiding is mogelijk. “De zwangerschap, de bevalling en het herstel daarna verloopt beter bij een goed getraind en soepel lichaam.”
Bovenstaande artikel is een persoonlijk aangepaste kopie van https://www.borstvoeding.com/artikelen/het-mastitis-spectrum.
Het bovenstaande artikel is aangepast naar inzichten uit https://www.electrotherapy.org/tissue-repair en https://www.bfmed.org/assets/ABM%20Protocol%20%2336.pdf waar het originele artikel op gebaseerd was.
https://www.electrotherapy.org/therapeutic-ultrasound
https://www.electrotherapy.org/laser
Wilt u graag een intake gesprek om snel van uw klachten af te komen?
Geef dan uw gegevens door en wij nemen contact met u op! of bel: 0226 797940
